BANDROL YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK SUÇU

I-) BANDROL YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK SUÇU NEDİR?

5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 81. Maddesinin 1, 2 ve 3. fıkralarında hangi eserlerin bandrol alması gerektiği, bandrol alma yetkisine sahip olan kişiler ve bandrol bastırabilecek olan makamlar düzenlenmiştir. Yine kanunun 81. maddesinde bandrol yükümlülüğü ile ilgili hem idari hem de cezai yaptırımlar düzenlenmiştir. FSEK m.81/7 nci maddesinde sayılı yerlerde eserlerin bandrolsüz satışı eylemine karşılık Kabahatler Kanunu m. 38’ e atıf yapılmış olduğu görülmektedir.

FSEK 81/4 maddesinin “Haklara Tecavüzün Önlenmesi” kenar başlıklı kısımda ise bandrol bulundurma yükümlülüğüne aykırılık suçu düzenlenmiştir:

“Bandrol yükümlülüğüne aykırı ya da bandrolsüz olarak bir eseri çoğaltıp satışa arz eden, satan, dağıtan veya ticarî amaçla satın alan ya da kabul eden kişi bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasıyla cezalandırılır.”

 II-) SUÇUN UNSURLARI NELERDİR?

A-)SUÇUN MADDİ UNSURLARI

1-) FAİL

Doktrinde farklı görüşler bulunmamakla birlikte Yargıtay’ın benimsediği görüşe göre suç herkes tarafından işlenebilmektedir. Özgü suç tipinde değildir. FSEK. 81/13 uyarınca; tüzel kişilerin faaliyetleri kapsamında ilgili suçu işlemeleri halinde, tüzel kişilere özgü güvenlik tedbiri ile karşı karşıya kalacakları düzenlenmiştir.

2-) MAĞDUR

Bandrol yükümlülüğüne riayet etmeme halinde bu eylemin mağduru, eserin üzerindeki mali veya diğer haklara sahip olan kişilerden ziyade toplumu oluşturan tüm bireylerdir, kamudur.

3-) HAREKET

Suçun kanuni düzenlemeye göre “seçimlik hareketli suç” tipindedir. Kanunda sayılı hareketlerden herhangi birisinin yapılması suçun oluşması bakımından yeterli kabul edilir. Kanun koyucu düzenlenen suçta birden çok seçimlik hareket saymıştır.

FSEK’te hareketler iki grup halinde değerlendirilmiştir:

Birinci grup hareketler; bandrol alınması mecburi eserlerin bandrolsüz şekilde çoğaltılıp satışa arz edilmesi, satılması ya da dağıtılmasıdır. Bu hareket grubunda Kanun; yalnızca çoğaltma eyleminin gerçekleştirilmesini suç teşkil etmesi için yeterli görmemiştir. Suçun meydana gelmesi için çoğaltılan eserin bandrolsüz şekilde satışa arz edilmesi, satılması veya dağıtılması koşulu aranmaktadır.

İkinci gruptaki hareketler ise; bandrollenme yükümlülüğüne riayet etmeden çoğaltılan eser nüshalarının çoğaltan kişi/kişiler haricinde başkaca fail tarafından ticari amaçla alınması veya kabul edilmesi hareketidir. Kabul etme, herhangi bir bedel ödemeksizin yapılan eylemleri kapsamaktadır. Burada önem arz eden husus eylemin kişisel kullanımdan kaynaklanması halinde suç teşkil etmeyecek olmasıdır. Yargıtay da yerleşik kararlarında suçun oluşabilmesi için “ticari amaç” saiki vurgusu yapmıştır.

Bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçu kanunda sayılı eylemlerden birisi ile işlenebildiğinden serbest hareketli değil, bağlı hareketli suçlardandır. Yalnızca kanunda sayılı eylemlerle suçun icrası mümkündür.

4-) SUÇUN KONUSU

 Her eser  bu suçun konusunu oluşturmaz. Suçun konusunu, madde metinde sayılı seçimlik hareketlerin üzerinde gerçekleştiği kanunen bandrol alınması zorunlu eserlerin (musiki ve sinema eserleri ve süreli yayınlar) çoğaltılan nüshaları ile eser sahiplerinin talepleri doğrultusunda bandrollenmesi zorunlu kılınan eserler oluşturmaktadır.

B-) SUÇUN MANEVİ UNSURLARI

Bu suç kasten işlenebilen bir suçtur. FSEK81/4-son cümlesindeki eylem yalnızca “özel saik” varlığı halinde suç oluşturacaktır. Zira madde lafzında da açıkça “ticari amaç” elde etme niyeti ile hareket edilmesi aranmaktadır.

III-) YAPTIRIM VE KOVUŞTURMA USULÜ

Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi değildir. Re’sen soruşturulur. Suçun dava zamanaşımı süresi ise 8 yıldır.

IV-) BANDROL YÜKÜMLÜLÜĞÜNE AYKIRILIK SUÇUNDA UZLAŞMA

Bu suç uzlaştırmaya tabi suçlardan değildir.

V-) GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME

Asliye Ceza Mahkemeleri, bandrol suçlarına ilişkin davalara bakmakla görevli bulunmaktadır. Yetkili mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.

Bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçunun aynı kanunun 71/1 maddesi “Manevi, mali veya bağlantılı haklara tecavüz” kenar başlıklı kısmında düzenlenen suçlarla beraber işlenmesi halinde kanunun eski düzenlemesinde (FSEK m. 81/13 ) failin yalnızca m.71/1 deki suçtan sorumluluğunun doğacağı belirtilmiş ancak cezasının üçte biri oranında artırılacağı düzenlenmiş idi. Bu fıkra “bir kuralda öngörülen düzenleme ile ulaşılmak istenen amaç arasında makul bir dengenin bulunmasının zorunlu olduğu” ve ölçülülük ilkesine aykırı olduğu gerekçesi ile Anayasa Mahkemesi’nce 2020 yılında iptal kararı ile kaldırılmıştır.

            İnceleme konusu suça konu eylemleri gerçekleştiren bir fail bu suçun maddi unsurlarında hataya düştüğü takdirde 5237 Sayılı Kanun m.30’daki hata hükümlerinden yararlanacağı kabul edilmektedir. Yargıtay’ın “Toplam 28 adet bandrolsüz kitabın ele geçirildiği olayda, kitapları kitap satışı gerçekleşen olayda, kitapların kitap satışı yapılan iş yerinde ve çok sayıda elde edilmesine göre mesleği gereği bu kitapların yayıncı kuruluşun izni dışında basılıp bandrolsüz olarak satışının ve dağıtılmasının suç olduğunu bilmesi beklenen sanığın atılı suçtan cezalandırılmasına karar verilmesi gerekirken olayın oluşuna uygun düşmeyen gerekçe ile sanığın beraatine karar verilmesi; isabetsiz…”şeklinde vermiş olduğu bir karar mevcuttur.

FSEK’in yukarıdaki hükümleri dışında “Bu Kanun kapsamında korunan, yasal olarak çoğaltılmış, bandrollü nüshaların da yol, meydan, pazar, kaldırım, iskele, köprü ve benzeri yerlerde satışının yasak”  olması ise 5326 sayılı Kabahatler Kanunun 38’inci madde hükmünde düzenleme alanı bulan suç olarak ayrıca belirtilmektedir.

NOT: Bu yazımız, bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İzinsiz paylaşılması halinde, hukuki süreç başlatılacaktır.

Dike Hukuk ile iletişime geçmek için:https://wa.me/905337608453