I-) VERGİ İHBARI NEDİR ?

Vergi ihbarı ikramiyesinin ne olduğuna geçmeden önce verginin ne olduğunu anlamak gerekir. Günümüzde gerek tüzel gerekse gerçek kişiler vergi mükellefi olabilmektedir. Anayasamızın 73. Maddesinde bu durum “Herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulur, değiştirilir veya kaldırılır. Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapmak yetkisi Cumhurbaşkanına verilebilir.” şeklinde açıklanmaktadır.

Ancak bazı durumlarda mükelleflerin vergilerini hukuka uygun şekilde ödemediği, vergi kaçırdığı veyahut usule aykırı işlemler yaptığı uygulamada karşımıza çıkan sorunlardandır.

Bu gibi durumların önüne geçilmesi için, 1905 sayılı “menkul ve gayrimenkul emval ile bunların intifa haklarının ve daimi vergilerin mektumlarını haber verenlere verilecek ikramiyelere dair kanun”1931 yılında yürürlüğe konularak önlem alınmıştır. İlgili kanundan anlaşılacağı üzere her bir vatandaşın usule uygun şekilde vergi ödemelerini yapma zorunluluğu ortaya konulmuş olup aksi bir durumda ise bunu ihbar eden kişilere ihbar (vergi) ikramiyesi ödenmesi amaçlanmıştır. Böylece ihbar eden kişilere,  ortaya çıkan vergi ve ceza üzerinden hesaplanarak ihbar ikramiyesi ödemesi yapılmaktadır.

Vergi kaçırmak aynı zamanda suç teşkil ediyor olup, tespit halinde faili aleyhine cezai süreç de yürütülür.

II-) İHBARDA GİZLİLİK ESAS MIDIR?

Vergi ihbarı yapıldığında kesinlikle yetkili merciiler bu incelemeyi gizlilik esaslarında yürütmek zorundadırlar. Vergi ihbarında bulunurken tüm bilgilerinize yer veriliyor olması bu bilgilerinizin ihbar edilene verileceği endişesi herkes tarafından yaşanmaktadır. Gizlilik konusunda, inceleme sonucunda ihbarın gerçek olup olmaması hususu önem kazanmaktadır.  Şayet vergi ihbarınız sabit çıkmazsa ihbar edilenin talebi üzerine yetkili merciiler muhbirin bilgilerini vermeye mecburdur. Asılsız vergi ihbarları, kişilerin veya işletmelerin itibarını zedelemesi, zaman ve kaynak israfına neden olması sebepleriyle hukuki ve cezai sorumluluk doğurabilmektedir. (Bu gibi durumlarda uzman avukatlardan yardım alınması sürecin hukuka uygun yönetilmesi açısından önem arz etmektedir.) Yapılan ihbar gerçek çıkar ve ikramiyeye hak kazanır iseniz hiçbir şekilde kimlik bilgileriniz paylaşılmaz, gizli tutulmak zorundadır.

III-) HANGİ TÜR VERGİ İHBARLARINDA İKRAMİYEYE HAK KAZANILABİLİR?

Hangi vergilerin ihbara konu olabileceğini 1905 sayılı Kanunun 6. maddesinde düzenlenmiştir:

• Gelir Vergisi
• Gelir Stopaj Vergisi
• Kurum Stopaj Vergisi
• Katma Değer Vergisi (KDV)
• Özel Tüketim Vergisi
• Damga Vergisi
• Motorlu Taşıtlar Vergisi
• Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi
• Özel İletişim Vergisi
• Şans Oyunları Vergisi
• Tapu Harçları

Yukarıda sayılanlar dışında açıklamak gerekirse;  düşük KDV oranı uygulaması, IBAN/PTT çeki yolu ile ödeme talep edilmesi, fiş/fatura verilmemesi, başka işletmenin POS cihazının kullanılması, mükellefiyet kaydının olmaması, sahte/yanıltıcı belge düzenlenmesi veya kullanılması, personel ücretinin elden ödenmesi, kira gelirinin beyan edilmemesi, tapu harcının eksik ödenmesi, kaçak ürün satışının yapılması gibi konu başlıklarında vergi ihbarında bulunabilmektedir. Bir defaya mahsus olarak çıkartılan olağanüstü vergiler ve buna bağlı cezalar ise ikramiye uygulamasında dikkate alınmamaktadır.

IV-) İHBAR İKRAMİYESİ İÇİN VERGİ İHBARI NASIL YAPILIR?

İlk olarak ikramiyeye hak kazanabilmek için en önemli husus, ihbar yapılırken ihbar ikramiyesi isteğinizi belirtmiş olmanızdır. Eğer bu talebinizi belirtmezseniz ihbarınız gerçek çıksa dahi ikramiyeye hak kazanamazsınız. İkinci olarak ise ihbarınızı yaparken TC kimlik numaranız ile adres bilgilerinizi eksiksiz girmeniz gerekmektedir. Vergi ihbarında bulunmak için 3 yol vardır, bunlar :

1. Yazılı şekilde bizzat ilgili kurumlara başvurmaktır. Herhangi bir Vergi Dairesi veyahut Mal Müdürlüğünden bu başvurular yapılarak ihbar edilen kişinin bağlı olduğu Vergi Dairesine gönderilebilir. İşlemleri ihbar edilenin Vergi Dairesi, başvuru dosyasının Vergi Dairesi Başkanlıklarına gönderir ve süreç Başkanlıklarca sonuçlandırılmaktadır. Yazılı verilen dilekçelerde en önemlisi elinizde bulunan ihbarı kanıtlar nitelikteki delilleri sunmanız ve somut bilgilerle ihbarı yapmanızdır.
2. Sözlü şekilde 189 hattını arayarak başvurmaktır.
3. E – devlet sistemi üzerinden Gelir İdaresi Başkanlığının Vergi Kayıp ve Kaçağına İlişkin İhbar Bildirimi formuyla ve de CİMER adresinden başvuru yapılabilmektedir.

Şunu belirtmekte fayda vardır ki; belirli bir konuya ilişkin olmayan veyahut genel nitelikli ifadeler içeren ihbarcıyla ilgili kimlik bilgileri taşımayan veya inandırıcı olmayan ihbarlar, incelemeye alınmaz.

V-) KİMLER İHBAR İKRAMİYESİ KAZANAMAZ?

1905 sayılı Kanunun 6’ncı maddesinin son fıkrası Vergi Usul Kanununun 5. maddesi dikkate alınarak değerlendirildiğinde:

• Vergi incelemeleri ve muameleleri ile uğraşan memurlar,
• Vergi kanunlarına göre oluşturulan komisyonlara katılanlar ( takdir ve uzlaşma komisyonu gibi),
• Danıştay, bölge idare mahkemeleri ve vergi mahkemelerinde görevli olanlar,
• Vergi işlerinde görev yapan bilirkişiler,
• Serbest muhasebeci mali müşavirler ve yeminli mali müşavirler,

tarafından yapılan vergi ihbarı sonucu doğacak matrah farkı için ihbar ikramiyesi ödemesi yapılmamaktadır. İhbarcının, ihbarda bulunduğu kurumun ortağı, yöneticisi veya çalışanı olması ihbar ikramiyesi almasına engel teşkil etmemektedir.

VI-) İHBAR İKRAMİYESİ ÖDEMESİ NASIL HESAPLANIR?

1905 Sayılı Kanunda düzenlenen ikramiye miktarları tahakkuk edecek vergi ve misil cezaları toplamı üzerinden :

500 TL’ye kadar %15,

500 – 5.000 TL arasında %30,

5.000 – 15.000 TL arasında %20

15.000 TL – üstü için ise %10

şeklinde düzenlenmiştir. İkramiye ödemeleri, ihbarın doğrulanması ve ikramiyeye hak kazanıldığının tespiti (rapor düzenlenmesi) sonrasında 1/3’ü, geri kalan 2/3’lük kısım ise ihbar edilenden tahsil edildikten sonra ödenmektedir.

NOT: Bu yazımız, bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İzinsiz paylaşılması halinde, hukuki süreç başlatılacaktır. 

Dike Hukuk ile iletişime geçmek için: https://wa.me/905337608453