TOPLAYICILIK MEVZUATINDAKİ DEĞİŞİKLİKLER

Toplayıcılık Mevzuatındaki Değişiklikler

I. Enerji Piyasalarında Toplayıcılık Faaliyetleri Nedir?

Toplayıcılık Yönetmeliği’ne konu olan enerji toplayıcılığı, birden fazla üretim, tüketim veya depolama biriminin tek bir portföy altında birleştirilerek piyasa faaliyetlerine katılımını sağlayan yeni bir piyasa mekanizmasıdır. Bu mekanizmaya dair detaylı bilgiler için Elektrik Piyasalarında Toplayıcılık Faaliyeti yazımızı okuyabilirsiniz.

Bu faaliyet sayesinde, küçük ölçekli üreticiler (örneğin lisanssız GES sahipleri) veya esnek tüketim noktaları, topluca hareket ederek sistem dengelemesine ve fiyat istikrarına katkı sunar.

Dayanak: 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu (EPK) m.3, m.5 ve m.7 hükümleri;
EPDK tarafından 20 Temmuz 2024 tarihli Elektrik Piyasası Toplayıcılık Faaliyetleri Yönetmeliği (Resmî Gazete, 32688 sayılı) ile düzenlenmiştir.

1.1. Avrupa Birliği’nde Toplayıcılık Modeli

6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu, Avrupa enerji piyasaları ile uyumlu bir çerçeve oluşturulması hedefiyle hazırlanmıştır. Bu doğrultuda, Avrupa enerji piyasalarında da Türkiye’deki düzenlemelere paralel şekilde, dikey bütünleşmiş yapıların ayrıştırılması ve piyasanın küçük ölçekli aktörlerin katılımına açılmasını sağlayacak düzenleyici adımlar atılmıştır.

AB’nin 2019/944 sayılı Elektrik Direktifi (EU Clean Energy Package) toplayıcıyı, piyasada rekabeti ve esnekliği artıran bağımsız bir piyasa aktörü olarak tanımlar.
Bu çerçevede AB’de:

• Piyasalara Serbest Giriş Hakkı

Direktif, toplayıcıların diğer piyasa aktörlerinin onayına gerek duymadan elektrik piyasalarına giriş yapabilmesini güvence altına almıştır.

• Aktif Müşterilerin ve Enerji Topluluklarının Toplayıcı Aracılığıyla Piyasaya Katılımı

Aktif müşterilerin ve enerji topluluklarının, doğrudan veya bir toplayıcı üzerinden elektrik piyasalarına katılma hakkı düzenlenmiştir.

• Veri Paylaşımında Şeffaf ve Ayrımcı Olmayan Kurallar

Toplayıcılarla diğer piyasa işletmecileri arasındaki veri paylaşımının şeffaf, ayrımcı olmayan ve kişisel/ticari verileri koruyan usullere tabi olması zorunlu kılınmıştır.

• Dengeleme

Toplayıcılık faaliyeti yürüten piyasa katılımcıları, sistemde neden oldukları dengesizliklerden sorumlu tutulmuştur.

• Tüketicilerin Korunması

Bağımsız toplayıcılarla sözleşme yapan son tüketicilerin tedarikçileri tarafından haksız ceza, ek ücret veya sözleşmesel kısıtlara tabi tutulması yasaklanmıştır.

• Uyuşmazlık Çözüm Mekanizması

Toplayıcılarla diğer piyasa katılımcıları arasında ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkların çözümü için düzenleyici bir mekanizma oluşturulacağı düzenlenmiştir.

Bu kapsamda, üretim, iletim ve tedarik faaliyetlerinin sahiplik esasına göre ayrıştırılması benimsenmiş; ayrıca piyasanın belirlenen hedeflere göre düzenlenmesi için Avrupa Birliği Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı (ACER) ile Avrupa Elektrik İletim Sistemi Operatörleri Ağı (ENTSO-E) kurulmuştur. Bu kapsamda Türkiye, Avrupa elektrik piyasalarıyla teknik ve düzenleyici uyumu güçlendirmek amacıyla ENTSO-E ile uzun dönemli enterkonneksiyon anlaşması imzalamıştır.

Türkiye’deki yeni yönetmelik, bu modelden esinlenerek, tüketici katılımını ve dağıtık üretim entegrasyonunu hukuki bir zemine oturtmuştur.

1.2. Türkiye’de Toplayıcılığın Gelişim Süreci

Enerji toplayıcılığı kavramı, Türkiye elektrik piyasasında ilk kez Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) tarafından 2024 yılında resmen tanımlandı.
Bu adım;

• Yenilenebilir enerji kaynaklarının sisteme entegrasyonunu,

• Depolama ve talep tarafı yönetiminin artmasını,

• Verimlilik ve arz güvenliği hedeflerinin güçlenmesini
  amaçlamaktadır.

---

II. Mevzuattaki Yenilikler

2.1. Elektrik Piyasası Toplayıcılık Faaliyetleri Yönetmeliği

20 Temmuz 2024 tarihli Elektrik Piyasası Toplayıcılık Faaliyetleri Yönetmeliği, elektrik piyasasında faaliyet gösterecek toplayıcıların:

• Lisans,

• Kayıt ve bildirim,

• Sorumluluk,

• Veri paylaşımı
  esaslarını belirlemiştir.

Yönetmeliğin amacı, EPK m.5/1-a ve Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği’nde tanımlanan piyasa işleyişini destekleyen yeni bir katılım modelinin oluşturulmasıdır.

2.1.1 Önceki Mevzuat ile Karşılaştırma

2.1.2. Uygulama Süreci ve Yükümlülükler

Yönetmelik uyarınca:

• Toplayıcılar, EPİAŞ’a kayıt olmak ve portföy yönetim sistemlerini kurmakla yükümlüdür (m.8).

• Portföy dahilindeki katılımcılardan veri toplama ve dengeleme işlemlerini yürütür.

• Bilgi güvenliği, katılımcı sözleşmeleri ve ölçüm doğruluğu hususlarında sorumluluk taşır.

İlgili Düzenleme: Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği (DUY) toplayıcıların uzlaştırma sistemine dâhil olma esaslarını belirlemektedir.

2.2. Toplayıcıların Dengeleme Güç Piyasasına Katılma Amacıyla Topluluk  Oluşturma Kriterleri

19.11.2025 tarihli  “Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile DUY  22. Maddesinin 4 fıkrasında yapılan değişiklik kapsamında, “Toplayıcıların Dengeleme Güç Piyasasına Katılma Amacıyla Topluluk  Oluşturma Kriterleri”  genel esasları şekilde belirlenmiştir:

• Toplayıcılar, lisanslı üretim, lisanssız üretim ve tüketim tesisleri için TEİAŞ tarafından belirlenen dengeleme bölgesi bazında topluluk oluşturabilecektir.
• Lisanslı Üretim, Lisanssız Üretim ve Tüketim tesisleri dengeleme bölgesi bazında oluşturulan topluluklara ayrı ayrı katılacaktır.
• DGP’ye katılan UEVÇB’ler, dengeleme bölgesi bazında oluşturulan topluluk içerisinde yer alamayacaktır.
• Dengeleme bölgesi bazında oluşturulacak topluluklar, dağıtım ve iletim gerilim seviyesine bağlı olarak ayrı ayrı oluşturulacaktır.
• Toplayıcıların, dengeleme bölgesi bazında oluşturulacak topluluk altında yer alacak kullanıcılar ile toplayıcılık hizmet anlaşmasını imzalamış olmaları gerekmektedir.
• Toplayıcıların, dengeleme bölgesi bazında oluşturulacak olan topluluk UEVÇB’sinin izlenebilirliğini ve TEİAŞ tarafından belirlenen platforma veri aktarımını sağlamaları gerekmektedir.
• Dengeleme bölgesi bazında oluşturulacak toplulukların 15 dakika içerisinde en az 10 MW yük alma ve/veya yük atma özelliğine sahip olması gerekmektedir.
• Dengeleme bölgesi bazında oluşturulacak topluluk UEVÇB’sinin devreye girme, devreden çıkma, yüklenme, yük düşme gibi performans özelliklerini gösteren teknik parametreler başvuru esnasında TEİAŞ’a sunulacaktır.
• Sistem İşletmecisi tarafından uygun görülen topluluk UEVÇB’leri için DGP’ye teklif sunulması zorunludur.

Lisanslı Üretimlerin Dengeleme Bölgesi Bazında Topluluk Oluşturma Kriterleri, Lisanssız Üretimlerin Dengeleme Bölgesi Bazında Topluluk Oluşturma Kriterleri ve Tüketim Tesislerinin Dengeleme Bölgesi Bazında Topluluk Oluşturma Kriterleri başlıkları ile topluluk oluşturma başvuru yoluna ilişkin bilgilere buradan ulaşabilirsiniz.

2.3. Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik

25.11.2025 tarihli ve 33088 Resmi Gazete sayılı yönetmelik ile 12/5/2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliği’nde bir takım değişikliklere gidilmiştir.

Yönetmeliğin 4., 7., 10., 14., 15.,16.,17.19.,26.,28., 30. ve 37. maddelerinde kısmi değişiklikler yapılmış ve geçici madde 11 ve 12 eklenmiştir.

Toplayıcılık faaliyetiyle ilgili değişiklik ise şu şekildedir:

“MADDE 1– 12/5/2019 tarihli ve 30772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretim Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (t) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, aynı fıkranın (ü) bendinde yer alan “üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin bizzat” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya toplayıcı aracılığıyla” ibaresi eklenmiş, aynı bentte yer alan “bölgelerinde bulundukları görevli tedarik şirketleri” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya toplayıcı” ibaresi eklenmiştir.”

---

III. Yeni Mevzuatın Enerji Piyasasına Etkileri

3.1. Piyasa Esnekliği ve Rekabet

Yeni düzenleme ile birlikte, elektrik piyasasında çok aktörlü bir yapı hedeflenmektedir.
Toplayıcılık mekanizması:

• EPİAŞ bünyesindeki Gün Öncesi ve Dengeleme Piyasaları’nda likiditeyi artıracak,

• Küçük üreticilerin ticari olarak piyasaya girmesini sağlayacak,

• Talep tarafı katılımını teşvik ederek arz güvenliğini güçlendirecektir.

3.2. PPA (Power Purchase Agreement) Süreçlerine Etkiler

Toplayıcılık faaliyeti, PPA sözleşmelerinin taraf ve kapsam yapısını önemli ölçüde değiştirebilir.

• Artık küçük ölçekli üreticiler doğrudan değil, toplayıcı portföyü üzerinden enerji satışı gerçekleştirebilir.

• Bu, sözleşme ilişkisini basitleştirirken; ölçüm doğruluğu, portföy dengesizliği ve tahsilat konularında yeni sorumluluk alanları yaratır.

• Farklı alıcıların fiyat, hacim, teslim noktası, proje yeri ve süre gibi sözleşmeye dayalı beklentilerinin yaratacağı iş yükü ve riskler, toplayıcı ve tüketici arasındaki sözleşmelerde ihtilafa yol açabilir.
• Proje operasyonu ve iletim bedelleri, kısıtlamalar ve tıkanıklık risklerine ilişkin yükümlülüklerin açıkça düzenlenmemesi hâlinde ise beklenmedik finansal sorumluluklar ortaya çıkabilmektedir

• Örneğin bir sanayi kuruluşu, 5 ayrı çatı GES üreticisiyle tek tek değil, bunları yöneten bir toplayıcı şirketle sanal PPA (Virtual PPA) imzalayabilir.

• Bu nedenle, düzenlenecek VPPA ve PPA sözleşmelerinde toplayıcılık faaliyetinin doğası gereği barındırdığı riskler dikkate alınarak sözleşme hükümlerinin özenle kaleme alınması, söz konusu risklerin asgari seviyeye indirilmesi bakımından büyük önem taşımaktadır.

3.3. EPC ve Bağlantı Anlaşmalarına Etkiler

EPC (Engineering, Procurement and Construction) sözleşmeleri bakımından:

• Teslim sonrası işletme döneminde toplayıcı portföyüne dâhil olma olasılığı dikkate alınmalıdır.

• Bu durum, proje fizibilitelerini, geri ödeme sürelerini ve garanti koşullarını etkileyebilir.

Bağlantı anlaşmaları açısından ise:

• Dağıtım sistemine veri aktarımı ve portföy dengeleme bildirimleri teknik bir yükümlülük haline gelir.

• Bu nedenle dağıtım lisansı sahiplerinin, toplayıcılarla veri paylaşımı protokolleri hazırlaması gerekir.

İlgili Düzenleme: Elektrik Piyasası Bağlantı ve Sistem Kullanım Yönetmeliği, sisteme bağlanan her bir üretim tesisinin ölçüm ve veri sorumluluklarını düzenler.

3.4. Yeni Hukuki İhtiyaçlar

Yönetmelik sonrası dönemde enerji hukukçularının gündeminde olacak başlıca alanlar şu şekilde sıralanabilir:

• Toplayıcılık katılım sözleşmeleri (üretici-toplayıcı-tedarikçi üçgeninde yeni sözleşme tipi),

• Veri paylaşımı ve KVKK uyumu (kişisel ve ticari verilerin korunması, m.10),

• Portföy dengesizliği tazminatları,

• Rekabet hukuku denetimleri (4054 sayılı Kanun çerçevesinde piyasa hâkimiyeti değerlendirmeleri),

• Tüketici hukukuna ilişkin bilgilendirme yükümlülükleri.

3.5. Sonuç 

Toplayıcılık Yönetmeliği, Türkiye’nin enerji piyasasında tüketici katılımını ve dağıtık üretimi merkezine alan yeni bir dönemin kapısını aralamaktadır.
Bu yeni model, kısa vadede teknik ve sözleşmeler açısından uyum gerektirse de uzun vadede:

• PPA piyasasının olgunlaşmasına,

• Depolama ve talep yönetimi modellerinin gelişmesine  ve

• Rekabet ve şeffaflığın artmasına katkı sağlayacaktır.

Enerji piyasası aktörleri ve hukuk danışmanları, bu dönüşüme sözleşme stratejilerini, veri paylaşım süreçlerini ve lisans yükümlülüklerini yeniden düzenleyerek hazırlanmalıdır.

Bu makale Av. Olcay Yolca KAZANASMAZ’ın katkılarıyla hazırlanmıştır. 

Toplayıcılık Yönetmeliği ve Enerji Piyasasına Etkileri ile ilgili sorularınız için iletişim formunu doldurarak veya telefonla bize ulaşabilirsiniz.

NOT: Bu yazımız, bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İzinsiz paylaşılması halinde, hukuki süreç başlatılacaktır. Dike Hukuk ile iletişime geçmek için: https://wa.me/905337608453