Vergi hukuku kendine özgü kanunları ve uygulamaları olan bir hukuk dalıdır. Vergi hukukunda düzenlenen sürelere ilişkin hükümler incelendiğinde bu konuda tüm sürelerin tartışmasız ve net olduğunu söylemek doğru olmayacaktır. Sürelerin dolması ile o süreye ilişkin hak, yetki ve yükümlülüklerin doğması ve sona ermesi sebebiyle, sürelerin başlangıcı ve bitişi büyük önem arz etmektedir. Bu yazımızda Vergi Usul Kanunu kapsamındaki vergi, resim ve harçlara ve idarenin işlem ve eylemlerine karşı açılacak olan dava sürelerine yer vermekle birlikte özellik arz eden
tartışmalı hususlar incelenmeye çalışılmıştır.

TÜRK VERGİ HUKUKUNDA DAVA AÇMA SÜRESİ

I-) Dava Açma Süresi

Dava açma süresi öğretide ve Danıştay kararlarında “hak düşürücü süre” niteliğinde kabul edilmekte ve kullanılmayan dava hakkı ile yargı yoluna başvuru hakkı ortadan kalkmaktadır ve kamu düzenini ilgilendirdiğinden re’sen mahkemece yargılamanın her aşamasında dikkate alınmaktadır.

A. Genel Kural

2577 Sayılı İYUK’un 7. Maddesinde dava açma süresini düzenlemiştir. Buna göre; 

“Dava açma süresi

Madde 7 –

1. Dava açma süresi, özel kanunlarında ayrı süre gösterilmeyen hallerde Danıştayda ve idare mahkemelerinde altmış ve vergi mahkemelerinde otuz gündür.
2. Bu süreler; 
3. a) İdari uyuşmazlıklarda; yazılı bildirimin yapıldığı,
4. b) Vergi, resim ve harçlar ile benzeri mali yükümler ve bunların zam ve cezalarından doğan uyuşmazlıklarda: Tahakkuku tahsile bağlı olan vergilerde tahsilatın; tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen işlemlerde tebliğin; tevkif yoluyla alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin; tescile bağlı vergilerde tescilin yapıldığı ve idarenin dava açması gereken konularda ise ilgili merci veya komisyon kararının idareye geldiği; 

Tarihi izleyen günden başlar.”

2577 Sayılı İYUK m.7/1’de “özel kanunlarında dava açma süresi gösterilmeyen hallerde” denilerek kendi kanununda dava açma süresi düzenlenmiş ise o sürenin geçerli olacağını hüküm altına almıştır. Buna göre: Özel kanunlarında gösterilen dava açma süreleri farklılık arz etmektedir. 

B. Özel Durumlar

1. 213 Sayılı VUK Mükerrer m. 49’ a göre; emlak vergisi ile ilgili olarak Maliye Bakanlığı ile Bayındırlık Bakanlığı’nın tespit ettiği bina metrekare normal inşaat bedellerine karşı Danıştay’da dava açma süresi RG’ de ilan edilmesinden itibaren 15 gündür.
2. 6183 Sayılı Kanun m. 15 uyarınca ihtiyati haciz işlemine karşı dava açma süresi, haciz tatbik olunanlar yönünden haczin tatbiki, gıyapta yapılan hacizlerde ise haczin tebliği tarihinden itibaren 15 gündür.
3. 6183 Sayılı Kanun m. 20 uyarınca ihtiyati tahakkuk kararına karşı yapılacak itirazda, ihtiyati haczi düzenleyen maddeye atıfla, ihtiyati haczi uygulayan tahsil dairesinin bulunduğu yerdeki vergi mahkemesinde m.15’te belirlenen sürede dava açılabileceği belirtilmiştir. Bu süre de 15 gündür ve süre ihtiyati haczin yapıldığı tarihten itibaren başlamaktadır. Gıyapta yapılması halinde süre ihtiyati haczin tebliğinden itibaren başlamaktadır.
4. 6183 Sayılı Kanun m. 58 uyarınca ödeme emrine karşı dava açma süresi belirlenmiş olup, bu süre ödeme emrinin tebliğinden itibaren 15 gündür.

6183 Sayılı Kanun m.15 ve 58 ödeme emri ve ihtiyati haciz işlemine karşı 15 günlük dava açma süresi öngörmesine karşın haciz işlemine yönelik ayrı bir dava açma süresi öngörmemiştir. Bu nedenle Devlet, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi resim ve harçlar ile benzeri mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezalarından kaynaklı kamu alacaklarına karşı hacizde dava süresi vergi mahkemelerinde 30 gün içerisinde; sayılanlar dışında kalan kamu alacakları bakımından 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açılabilir.

1. VUK Ek m.7/4’e göre; re’sen veya ikmal yolu ile vergi tarh edilmesi ve ceza kesilmesi durumunda uzlaşma yoluna başvurulmuş olması ve uzlaşma sağlanamaması halinde 30 günlük dava açma süresi bu süre zarfında dolmuş ise ya da dava süresinin geri kalan kısmı 15 günden az ise, dava açma süresi uzlaşma sağlanamadığı hakkındaki tutanağın tebliği tarihinden itibaren 15 gündür.
2. VUK 124 ve 116 maddeleri kapsamında; Dava açma süresi içerisinde düzeltme yoluna başvurulması halinde, Danıştay 4. Dairesi’nin 11.07.198 tarih ve 2569/1931 sayılı kararında belirttiği üzere İYUK m.11 uygulama alanı bulmaktadır ve yükümlü tebliğ tarihinden itibaren otuz günlük dava açma süresi içerisinde dava açabilecektir. Bu durumda düzeltme başvurusu yapılması ile dava açma süresi durmaktadır. Vergi dairesi 30 günlük süre içinde talebe cevap vermez veya bu talebi reddederse, otuz günlük sürenin dolduğu veya ret cevabının tebliğinden itibaren daha önce işlemeye başlayan ve duran süre, kaldığı yerden işlemeye devam edecektir. Yükümlü süresi içinde dava açmamış ise vergi dairesinin 30 günlük bekleme süresi geçtikten sonra ret cevabı verilmesi halinde dava açma hakkı yeniden doğmayacağı kabul edilmektedir. Dava açma süresinden sonra düzeltme talebinde bulunulduğu taktirde İYUK m.10/2 uyarınca Gelir İdaresi tarafından cevap verme ya da zımni ret tarihinden itibaren otuz gün içinde vergi mahkemesine dava açma süresi bulunmaktadır. 
3. Vergilendirmeye ilişkin düzenleyici işleme dayalı olarak duyurulan ilk uygulama işleminden sonra aynı konuda ikinci uygulama işleminin duyurulması ya da öğrenilmesi halinde dava açma hakkı doğup doğmayacağı tartışmalıdır. Danıştay oy çokluğu ile verdiği bir kararında ilk işlemle aynı konuda olan ikinci işlemin düzenleyici işlem bakımından dava açma hakkı doğurmayacağına hükmetmiştir. Bu kararda karşı oy yazısında İYUK m.7/4 te yer alan uygulama işlemi ile düzenleyici işleme birlikte dava açma hakkı tanınması karşısında, ancak ilk uygulama üzerine uygulanabileceği ve daha sonraki uygulamalarda geçerli olmayacağı yaklaşımı ile itiraz edilmiştir.

II-) Sürelerin Hesaplanması 

A-) Genel Olarak

İYUK m.8/1 ve Anayasa m.125 gereğince, dava açma süresi tebliğ veya süre ilana istinaden başlıyor ise, ilanı izleyen günden itibaren işlemeye başlamaktadır. Süre, son günün mesai saati sona ermektedir. Ancak UYAP sisteminden gece yarısına kadar işlem yapılması mümkündür. VUK m. 103 vd. maddelere göre adresleri belli olmayan yükümlülere ilan yolu ile tebligat yapılmaktadır. İlan tarihinden başlayarak bir ay içinde ne vergi dairesine müracaat yapmış ve ne de adresini bildirmiş olanlara bir ayın sonunda tebliğ yapılmış kabul edilmektedir.

Beyana dayalı vergilerde ihtirazi kayıtla beyan verilmesi neticesinde “tahakkuk fişinin kesilmesi” tebliğ yerine geçen işlem olarak kabul edilmektedir. Dava açma süresi bu tarihten itibaren başladığı kabul edilmektedir.

Tebliğ yerine geçen bir diğer işlem ise VUK m.109/2 ve 3’te belirtilen diğer ücret elde eden hizmet erbabının (özel hizmette çalışan şoför, özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri vb) vergileri, tarh zamanında bu yükümlülerin bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek ibraz ettikleri vergi karnelerine yazılmak şeklinde tarh ve tebliğ olunur ve tebliğ edilmiş kabul edilmektedir.

Motorlu Taşıtlar Vergisi gibi tescile bağlı vergilerde dava açma süresi tescilin yapıldığı günü izleyen tarihten izlemeye başlamaktadır.

Tahakkuku tahsile bağlı olan damga vergisi gibi vergi ve harçlar için dava süresi tahsilatın yapıldığı günü izleyen günden itibaren başlamaktadır.

Tevkif yolu(kaynaktan kesinti yolu ile-stopaj gibi) alınan vergilerde süre, istihkak sahiplerine ödemenin yapılıp verginin kesildiği günü izleyen tarihten itibaren başlamaktadır.

Yükümlünün dava açma hakkı vergi idaresinden yanıltılması sonucunda engellenmiş ise, davanın süre aşımı yönünden reddedilmeyerek, dava hakkının kullanılmasının kabulüne karar verilmesi gerektiği görüşü hakimdir.

B-) Mali Tatil ve Adli Tatilin Dava İle İlgili Sürelere Etkisi

2575 Sayılı Danıştay Kanunu m.86 ve İYUK m.61/1’ de gösterildiği üzere; her yıl, 1 Eylülde başlamak üzere 20 temmuzdan 31 ağustosa kadar çalışmaya ara verildiğinden dava açma süresi çalışmaya ara verme zamanına rastlar ise süre, ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılır.

 Uzlaşmaya başvurma süresi de ara vermenin sona erdiği günü izleyen tarihten itibaren yedi gün uzamış sayılmaktadır.

Yine 5604 Sayılı Mali Tatil İhdas Edilmesi Hakkında Kanun(MTİEHK) 1’inci maddesi uyarınca mali tatil her yıl temmuz ayının birinden yirmisine kadar(yirmisi dahil)mali tatildir. İlgili kanunun m.1/3 fıkrasında mali tatilde işlemeyecek süreler belirtilmiştir: “Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirli sürelerde yapılması gereken muhasebe kayıt süreleri, bildirim süreleri ve vergiyle ilgili işlemlere ilişkin dava açma süreleri malî tatil süresince işlemez. Belirtilen süreler malî tatilin bitiminden itibaren tekrar işlemeye başlar.”

Bu sürenin yalnızca genel dava açma sürelerinde mi geçerli olduğu(30 gün), özel kanunlardaki süreleri de kapsayıp kapsamadığı noktasında uygulamada görüş ayrılıkları mevcuttur. Mevzuatta açık düzenleme yer almamakla birlikte, Danıştay’ın da bu konudaki yaygın kararı; sadece dava açma sürelerinin mali tatilden etkileneceği, diğer işlemlerin(temyiz başvurusu vb) mali tatilden etkilenmeyeceği yönündedir.

MTİEHK m.1/7 ise gümrük idareleri, il özel idareleri ve belediyeler tarafından tarh ve/veya tahsil edilen vergi, resim, harçlarla ilgili olarak mali tatilin uygulanmayacağını hükme bağladığından bu alacaklar için dava açma süresinin de mali tatil hükümlerinden etkilenmemektedir. Kanunun lafzi yorumu ile 213 Sayılı VUK kapsamındaki tarhiyat işlemi için dava açma süresi durmakta, ancak 6183 sayılı Kanun kapsamındaki işlemler(ödeme emri, ihtiyati haciz vs) yönünden mali tatil hükümleri uygulanmayacağı görüşü mevcut ise de uygulamadaki görüş; bu işlemlerin de vergilendirme işlemi niteliğinde olması nedeniyle bu işlemler yönünden mali tatil hükümlerinin uygulanması yönünde, yani 1-20 Temmuz tarihleri arasında sürelerin bu işlemler için işlemeyeceği yönündedir. 

Ayrıca mali tatil süresinin bitişi adli tatil günleri ile çakışması sebebiyle mali tatil sebebi ile duran dava açma süresi adli tatil süresi ile birleşerek, dava süresi 7 Eylül tarihine dek uzamaktadır.

Vergi Hukukunda Dava Açma Süreleri ile ilgili sorularınız için iletişim formunu doldurarak veya telefonla bize ulaşabilirsiniz.

NOT: Bu yazımız, bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İzinsiz paylaşılması halinde, hukuki süreç başlatılacaktır. Dike Hukuk ile iletişime geçmek için: https://wa.me/905337608453