YEDEK VE ART MİRASÇI ATAMA

Miras bırakan, yedek mirasçı ve/veya art mirasçı atayarak mirasçısının mirası kazanamaması halinde terekesinin akıbetini belirleyebilir. Miras bırakan bu tasarruflarla örneğin mirasçısının mirastan yoksunluk sebebiyle mirasa hak kazanamaması halinde terekesine ne olacağını belirlemiş olur. Bu yazımızda miras bırakanın ölümünden sonra hüküm ifade edecek tasarruflarından yedek mirasçı atama ve art mirasçı atamayı inceleyeceğiz.

I-) YEDEK MİRASÇI

A-) YEDEK MİRSASÇI ATAMA NEDİR?

Yedek mirasçı atama, belirlediği asıl mirasçının mirası reddetmesi, mirasçılıktan çıkarılması ya da kendisinden önce ölmesi gibi durumlarda onun yerine geçecek başka bir kişiyi önceden belirlemesidir. Bu şekilde yedek mirasçı atandığında asıl mirasçıya geçemeyen miras yasal mirasçı veya mirasçılara değil yedek mirasçıya geçer.

B-)YEDEK MİRASÇININ MİRASA HAK KAZANMASININ ŞARTLARI NELERDİR?

Bir kişinin yedek mirasçılığının hüküm doğurması için bu kişinin miras bırakanın vefat anında sağ veya anne karnına düşmüş olması gerekmektedir. Ayrıca yedek mirasçı olacak kişi mirasa ehil olmalı ve mirastan yoksun olmamalıdır.

II-) ART MİRASÇI

A-)ART MİRASÇI ATAMA NEDİR?

Miras bırakan, ölüme bağlı tasarrufuyla bir kişiyi ön mirasçı, bir başka kişiyi ise art mirasçı olarak atayabilir. Bu şekilde ölüme bağlı tasarrufta bulunarak ön mirasçı atadığı kişiyi mirası art mirasçıya devretmekle yükümlü kılabilir. Art mirasçı atama, miras bırakanın, bir kişiyi ön mirasçı olarak atayıp, bu kişinin ölümünden veya belirlediği bir koşulun gerçekleşmesi yahut vadenin gelmesi üzerine mirasın devredilmesi için bir başka kişiyi art mirasçı olarak belirlemesidir.

B-)ART MİRASÇININ MİRASA HAK KAZANMASININ ŞARTLARI NELERDİR?

Bir kişinin art mirasçı olabilmesi için mirasın öngörülen geçiş zamanında sağ olması gerekir. Ancak TMK m.583 uyarınca mirasın açıldığı anda henüz var olmayan bir kimse de art mirasçı olarak atanabilir. İleride doğacak çocuğun art mirasçı olabilmesi için, miras bırakanın ölümü anında cenin durumunda bulunması şart değildir. Miras bırakanın ölümünden sonra da ana rahmine düşecek kişiler bu yolla miras hakları elde edebilirler. Ayrıca bir kişinin art mirasçı olabilmesi için mirasa ehil olması ve mirastan yoksun olmaması gerekmektedir.

C-) YEDEK VE ART MİRASÇI NASIL ATANIR?

Bir kişi vasiyetnameyle veya miras sözleşmesiyle yedek veya art mirasçı atayabilir.

D-) YEDEK VE ART MİRASÇI ATAMANIN AVANTAJLARI NELERDİR?

Miras bırakan yedek veya art mirasçı atayarak terekesi üzerindeki etkisini genişletmektedir. Ayrıca art mirasçı atama henüz ergin olmamış çocuğunun mirasını kötü müdahalelerden de korumaktadır.

E-) YEDEK VE ART MİRASÇI ATAMADA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR NELERDİR?

Art mirasçı atamak suretiyle ön mirasçı olan saklı paylı mirasçının saklı payında tasarruf edilmesi mümkün değildir.

Art mirasçı atamada yedek mirasçı atamadan farklı olarak birden fazla art mirasçı öngörülmesi yasaklanmıştır. Bunun amacı terekeye dahil olan bir malvarlığının tedavülden kalkmasının önlenmesidir. Yani miras bırakan bir ön mirasçı, bir art mirasçı belirleyerek ön mirasçıdan sonra terekesinin art mirasçıya kalmasını düzenleyebilir ancak bu art mirasçıdan sonra gelecek bir mirasçı daha belirleyemez.

Miras bırakanın vefatından sonra miras açıldığında henüz var olmayan biri art mirasçı olarak atanmış ve miras bırakan ön mirasçı atamamışsa yasal mirasçı, ön mirasçı sayılır.

Mirasın art mirasçıya geçmesi için gereken koşul gerçekleşmeden veya vade gelmeden ön mirasçı vefat ederse miras doğrudan art mirasçıya geçmez. Art mirasçılığın hüküm ifade etmesi için gereken koşulun gerçekleşmesine veya vadenin gelmesine kadar miras, ön mirasçının kendi mirasçılarına geçer.

Art mirasçı mirasın kendisine geçmesi için aranan koşullar gerçekleşmeden vefat ederse aksi belirtilmedikçe miras, ön mirasçıya kalır ve ön mirasçıdan sonra onun mirasçılarına geçer.

Mirasın art mirasçıya geçmeden ön mirasçıda olduğu dönemde art mirasçının hakkının korunması önemli bir husustur. Bu nedenle Türk Medeni Kanun’unda art mirasçının korunması için hüküm bulunmaktadır. Kanun’a göre sulh hukuk mahkemesi ön mirasçıya geçen mirasın defterini tutar. Miras bırakan açıkça aksini belirtmedikçe mirasın ön mirasçıya teslimi onun güvence göstermesine bağlıdır. Taşınmazlarda bu güvence, yeterli görüldüğü takdirde mirası geçirme yükümlülüğünün tapu kütüğüne şerh verilmesiyle de sağlanabilir. Ön mirasçı güvence göstermez veya art mirasçının beklenen haklarını tehlikeye düşürürse, mirasın resmen yönetimine karar verilir. Ayrıca mirasın art mirasçıya geçmesinden önce ön mirasçının yaptığı tasarruflar art mirasçı atama koşulunu ihlal ettiği ölçüde art mirasçıya karşı hüküm ifade etmez. Ancak iyi niyetli üçüncü kişilerin hak kazanımları saklıdır.

F-) İLGİLİ YARGI KARARLARI

Yargıtay 7. HD., E. 2022/1062 K. 2023/3536 T. 22.6.2023

“Davalı vekilinin temyiz itirazları bakımından; vasiyetnamenin; “Torunum … oğlu …’un çocuksuz ölümü halinde, mirasımın eşit paylar halinde yeğenlerim … oğlu … ile … oğlu …’a kalmasını istemekteyim. Bu paylaşım eşim …’unda ölümü halinde söz konusu olacaktır. Gelinim …’un menkul ve gayrimenkul malların ile bankalardaki hesaplarımdan mirascı olmasını (torum …’unda çocuksuz olarak ölümü halinde) istememekteyim” şeklindeki 7 nci maddesinde yer alan düzenlemede … ön mirasçı, … ve … ise art mirasçıdır. Belirtilen mirasçılık ve şartlar 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 521 inci vd. maddelerine uygun olup iptale ilişkin bir husus bulunmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken tasarrufun içeriğinin hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmesi yerinde değildir.”

Sakarya BAM, 1. HD., E. 2022/1984 K. 2023/1554 T. 8.11.2023

“Zonguldak 2. Noterliği’nin 10/12/2015 tarihli 21583 yevmiye numaralı vasiyetnamesi incelendiğinde; vasiyet eden muris K5 tarafından Zonguldak Merkez, A4 Mahallesi, 389 ada, 542 parsel 1. bodrum kat, 6 nolu bağımsız bölüm ile; Akyazı İlçesi, A5 Mahallesi, 174 ada, 3 nolu parseldeki 15.Blok, zemin kat, C giriş, 5 bağımsız bölüm nolu taşınmazın eşi olan davacı K1L’a vasiyet edildiği, K1’ın vefatı halinde ise; 389 ada, 542 parselde bulunan 6 nolu bağımsız bölümün davalı oğlu K4’a 174 ada, 3 nolu parseldeki hissenin ise; oğlu olan davalı K3’a vasiyet edildiği anlaşılmaktadır.

Bu şekilde ön mirasçı olarak vasiyet eden muris tarafından eşi K1’ın atandığı, art mirasçı olarak ise; 542 nolu parseldeki bağımsız bölüm yönünden K4’ın, 174 ada, 3 nolu parsel yönünden ise; K3’ın atandığı görülmektedir… sonra somut olaya gelince; yukarıda belirtildiği gibi anılan vasiyetnamede TMK’nın 521.maddesi uyarınca davacının ön mirasçı, davalı K4’ın ise; 6 nolu bağımsız bölüm yönünden art mirasçı olarak atanması dikkate alındığında ve art mirasçı atanmasına ilişkin şerhin TMK’nun 1010. maddesi uyarınca konulmasına engel bir hal bulunmadığından, mahkemece bu taşınmaz yönünden şerh konulmasında usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığından, davacı tarafın bu konuya hasren yapmış olduğu istinaf talebi haksız görülmüştür.”

NOT: Bu yazımız, bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır. İzinsiz paylaşılması halinde, hukuki süreç başlatılacaktır. 

Dike Hukuk ile iletişime geçmek için: https://wa.me/905337608453